Lỗi thường gặp nhất vẫn là sa đà, kể lể. Đối với học sinh khá thì lỗi hay mắc là các em chưa biết liên kết dẫn chứng với các lí lẽ và với vấn đề nghị luận. Nguyên nhân của lỗi thứ hai này là do các em viết đoạn văn một cách bản năng, chưa có sự hình dung về trật sự sắp xếp ý cũng như mối liên hệ giữa các ý trong mạch lập luận của mình. Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận. Bài 27. Hội thoại (tiếp theo) Luyện tập đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận . Bài 30. Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lo-gic) Cô Nhung hướn dẫn các con về dạng Văn nghị luận và tham gia trả lời câu hỏi trên Quiz (34 câu hỏi). Thực hành viết đoạn văn trên Paldet. Đề bài: Con hãy viết một đoạn văn về căn bệnh trì hoãn của học sinh hiện nay. Các con xem một đoạn phim và trả lời câu hỏi về đích Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo cho Thủ đô. (HNMCT) - Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp vừa phát động cuộc thi "Hà Nội sáng tạo" nhằm tìm kiếm ý tưởng mới, độc đáo trong kiến tạo sản phẩm và không gian sáng tạo cho Hội nghị dành thời gian thảo luận một số nội dung như: điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án; việc ban hành văn bản chỉ đạo về quản lý, sử dụng biên chế giai đoạn 2022 - 2026; báo cáo, đề xuất của Ban Nội chính Tỉnh ủy về kết quả rà soát các cuộc thanh tra kinh tế - xã hội. Bài soạn dưới đây sẽ giúp các em chuẩn bị bài Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận thật tốt trước khi đến lớp, đồng thời cũng sẽ giúp các em có thêm những gợi ý cho phần luyện tập sau khi học bài! Ngoài ra để làm phong phú thêm kiến thức cho bản thân, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Phân 4.Tìm hiểu đề và cách lập dàn ý cho bài văn nghị luận a. Tìm hiểu đề văn nghị luận - Nội dung một đề văn nghị luận: Trong phạm vi nhà trường phổ thông, khi làm bài văn chúng ta thường gặp nhiều dạng đề bài khác nhau. Trong một đề văn nghị luận có yêu cầu dvhFwdO. Đề văn nghị luận bao giờ cũng nêu ra một vấn đề để bàn bạc và đòi hỏi người viết bày tỏ ý kiến của mình đối với vấn đề đó. Tính chất của đề như ngợi ca, phân tích, khuyên nhủ, phản bác,... đòi hỏi bài làm phải vận dụng các phương pháp phù cần của việc tìm hiểu đề là xác định đúng vấn đề nghị luận cũng như phạm vi tính chấy của bài làm để tránh khỏi sai dàn ý cho bài nghị luận bằng các xác lập các luận điểm, từ đó cụ thể hóa thành các luận điểm phụ rồi từ đó tìm luận cứ và các thức lập luận cho bài bài Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận - Ngữ văn 7 tập 2I. Tìm hiểu đề văn nghị luận1. Nội dung và tính chất của đề văn nghị luậnĐọc các đề văn sau và trả lời câu hỏi.1 Lối sống giản dị của Bác Hồ.2 Tiếng Việt giàu đẹp.Đề có tính chất giải thích, ca ngợi3 Thuốc đắng dã tật.4 Thất bại là mẹ thành công.5 Không thể sống thiếu tình bạn.6 Hãy biết quý thời gian.7 Chớ nên tự phụ.Đề có tính chất khuyên nhủ, phân tích8 Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn có mâu thuẫn với nhau không?9 Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.Đề có tính chất suy nghĩ, bàn luận10 Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau nên chăng?11 Thật thà là cha dại phải chăng?Đề có tính chất tranh luận, phản bác, lật ngược vấn đềCâu hỏia Các đề văn trên có thể xem là đề bài, đầu đề được không? Nếu dùng làm đề bài cho bài văn sắp viết có được không?b Căn cứ vào đâu để nhận ra các đề trên là đề văn nghị luận?c Tính chất của đề văn có ý nghĩa gì đối với việc làm lờia Giống như đề bài của các loại văn khác, đề bài của một bài văn nghị luận cũng khái quát chủ đề, nội dung chính của bài văn. Vì vậy, tất cả các đề văn trên đều có thể xem là đề bài, đầu đề cho bài văn có nội dung tương Đề bài của một bài văn nghị luận có vai trò nêu ra vấn đề để trao đổi, bàn bạc. Khi trao đổi, bàn bạc về vấn đề được nêu ra trong đề văn người làm văn nghị luận phải thể hiện được quan điểm, ý kiến của riêng mình về vấn đề đó. Căn cứ vào đặc điểm này, có thể khẳng định các đề văn trên đều là đề văn nghị hạn- 1 là đức tính giản dị của Bác Hồ; người viết phải bàn luận về đức giản dị và bày tỏ thái độ ngợi ca đức tính này ở vị lãnh tụ vĩ 3 là có trải qua khó khăn, gian khổ thì mới đến được vinh quang, sung sướng; người viết phải phân tích để thấy được ý nghĩa khuyên nhủ đúng đắn của câu thành ngữ 10 là không nên sống ích kỉ, cơ hội; người viết phải tranh luận để thể hiện được thái độ phản bác, lật lại vấn đề mà câu thành ngữ Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau nêu Tính chất của đề văn yêu cầu chúng ta phải hiểu đúng vấn đề, phạm vi, tính chất của bài văn nghị luận. Nó giúp ta không đi lệch khỏi vấn đề mình quan vào tính chất nghị luận, có thể xếp các đề trên theo những nhóm sau- Đề có tính chất giải thích, ngợi ca 1, 2;- Đề có tính chất phân tích, khuyên nhủ 3, 4, 5, 6, 7;- Đề có tính chất suy xét, bàn luận 8, 9;- Đề có tính chất tranh luận, bác bỏ 10, 11.2. Tìm hiểu đề văn nghị luậna Tìm hiểu đề Chớ nên tự phụ- Đề nêu lên vấn đề tự Đối tượng và phạm vi nghị luận ở đây là phân tích, khuyên nhủ không nên tự Khuynh hướng trong đề là phủ Đề đòi hỏi người viết phải có thái độ phê phán thói tự phụ, kiêu căng, khẳng định sự khiêm tốn, học hỏi, biết mình biết Trước một đề văn, muốn làm tốt người viết phải xác định được vấn đề cần nghị luận; từ đó hình dung cụ thể về đối tượng cần bàn bạc, đánh giá và biết được nên tập trung vào những gì để bài viết có trọng tâm tức là phạm vi nghị luận; xác định được tính chất nghị luận cần bộc lộ thái độ khẳng định, ngợi ca hay phủ định, phê phán; và qua những điều đã xác định được này mà có thể dự tính cách làm cụ thể cho bài văn hướng triển khaiII. Lập ý cho bài văn nghị luận1. Xác định luận điểmCho đề bài Chớ nên tự Tự phụ là một thói xấu của con Đức khiêm tốn tạo nên cái đẹp cho nhân cách con người bao nhiêu thì sự tự phụ lại làm xấu nhân cách bấy Những luận điểm phụ+ Tự phụ khiến cho bản thân cá nhân không biết mình là ai.+ Tự phụ luôn kèm theo thái độ khinh bỉ, thiếu tôn trọng những người khác.+ Tự phụ khiến cho bản thân bị chê trách, bị mọi người xa Tìm luận cứ- Tự phụ Tự đánh giá quá cao tài năng thành tích của mình, do đó coi thường mọi người, kể cả người trên Tự phụ có hại+ Cô lập mình với người khác.+ Hoạt động của mình bị hạn chế không có sự hợp tác dễ dẫn đến sai lầm và không hiệu quả.+ Gây nên nỗi buồn cho chính mình.+ Khi thất bại thường tự Các dẫn chứng minh họa+ Nên lấy từ thực tế trường lớp, môi trường quanh mình.+ Có lúc mình đã tự phụ.+ Một số dẫn chứng mà mình đã đọc qua sách báoChẳng hạn trong truyện Tam Quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, nhân vật Ngụy Diên ỷ thế là tướng giỏi đã cưỡi ngựa ra trước ba quân và hét lên đắc chí “Ai dám chém đầu ta”. Trong lúc cứ gào lên như vậy thì đầu hắn đã bị một nhát chém bất ngờ từ một viên tướng quân của Xây dựng lập luận- Bắt đầu bằng cách định nghĩa tính tự Suy ra tác hại của tự Đề cao lối sống hoà đồng, khiêm tốn, phê phán thói tự phụ. Hướng dẫn soạn bài Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận chi tiếtIII. Soạn phần Luyện tập Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luậnTìm hiểu đề và lập ý cho đề bài Sách là người bạn thân của con ý tham khảo* Tìm hiểu đề- Vấn đề nghị luận ý nghĩa to lớn của sách đối với đời sống con người;- Bàn luận về vấn đề nghị luận vai trò của sách với đời sống của con người;- Khuynh hướng nghị luận khẳng định ý nghĩa to lớn của sách đối với đời sống con người;- Yêu cầu Phải phân tích tác dụng của sách đối với nhận thức của con người về thế giới xung quanh, về các lĩnh vực tri thức, về quá khứ - hiện tại - tương lai, giúp cho ta chia sẻ với tình cảm của người khác, giúp ta có những phút giây giải trí, thưởng thức nghệ thuật ngôn từ,...; tiến tới khẳng định sách là người bạn không thể thiếu trong đời sống mỗi người.* Dàn ý- Mở bài Không có gì thay thế được sách trong việc nâng cao giá trị đời sống trí tuệ và tâm hồn của Thân bài Vì sao lại nói "Sách là người bạn lớn của con người"? Vì sách rất có ích đối với con người.+ Sách giúp ta hiểu biếtNhững không gian, thế giới bí thời gian đã qua của lịch sử hoặc tương lai mai sau để ta hiểu thực tại.+ Sách văn học đưa ta vào thế giới tâm hồn con ta thư ta những vẻ đẹp và thế giới thiên nhiên và con người đã được khám phá lần thứ hai qua nghệ ta hiểu vẻ đẹp của muôn từ - công cụ tư duy của con người. Cho ta thuộc lời hay ý đẹp để giao tiếp với quanh ta.+ Sách ngoại ngữ mở rộng thêm cánh cửa trí thức và tâm hồn.+ Trong thực tế, ích lợi của sách thể hiện ra sao? Những sự việc cụ thể nào cho thấy ích lợi của sách?+ Nhận rõ ích lợi to lớn của sách như vậy, chúng ta sẽ làm gì?- Kết bài Phải chọn và yêu quý sách-» Xem thêm Hướng dẫn trả lời câu hỏi soạn bài Đặc điểm của văn bản nghị luận SGKBài soạn tiếp theo Soạn bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta Soạn bài môn Ngữ văn lớp 11Soạn bài môn Ngữ văn lớp 111. Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận mẫu Kiến thức cơ Rèn kĩ năng2. Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận mẫu Phân tích Lập dàn Luyện tập3. Một số dàn ý chi tiết văn nghị luận xã hộiDàn ý Nghị luận xã hội về câu nói Lí tưởng là ngọn đèn soi sángDàn ý nghị luận xã hội về hiện tượng tiêu cực trong thi cửSoạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận dưới đây được VnDoc sưu tầm và giới thiệu với các bạn để tham khảo giúp học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 11 chuẩn bị cho bài giảng sắp tới đây của bài lớp 11 Cha TôiSoạn bài lớp 11 Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhânLUYỆN TẬP PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN ÝCHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬNVề xã hội1. Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận mẫu Kiến thức cơ bản1. Phân tích đề là xác định các vấn đề sauNội dung trọng tâm của bài viếtCác thao tác lập luận chính cần sử dụng giải thích, chứng minh, phân tích...; kết hợp các phương thức biểu đạtPhạm vi tư liệu cần huy động2. Tìm ý là xác định các ý văn cho bài văn nghị luậnCó thể thực hiện việc tìm ý bằng cách đặt ra các câu hỏi và tự trả lời rồi từ câu trả lời xác định ý văn. Sau đó, phân loại, sắp xếp tạo thành hệ thống ý lớn, ý nhỏ cho bài Lập dàn ý là triển khai, sắp xếp các ý theo một trật tự nhất định, hình thành cấu trúc bài viết. Dàn ý của bài văn nghị luận gồm ba phầna. Mở bàiý 1ý 2b. Thân bàiý 1ý 1aý 1a1 nếu cóý 1a2 nếu cóý 1bý 1b1 nếu cóý 1b2 nếu cóý 2ý 2aý 2a1 nếu cóý 2a2 nếu cóý 2bý 2b1 nếu cóý 2b2 nếu cóc. Kết bàiý 1ý Rèn kĩ năngCác đề bài luyện tậpĐề 1. Trái đất sẽ ra sao nếu thiếu đi màu xanh của những cánh rừng?Đề 2. Các Mác nói "Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian". Anh chị hãy giải thích và làm sáng tỏ câu nói 3. Từ văn bản Cha tôi của Đặng Huy Trứ, anh chị hãy phát biểu quan niệm về việc đỗ- trượt trong thi cử đối với bản Phân tích đềNội dung trọng tâmCác thao tác lập luận chínhPhạm vi tư liệuĐề 1Vai trò của rừng trong cuộc thích, phân tích, chứng dẫn chứng từ thực 2Ý nghĩa và tầm quan trọng của việc tiết kiệm thời thích, phân tích, chứng dẫn chứng thực tế từ bản thân, cuộc 3Quan niệm về việc đỗ – trượt trong thi cử đối với bản thân và tầm quan trọng của vấn đề đối với sự thành đạt của một con tích kết hợp phương thức tự sự, biểu bản Cha tôi và dẫn chứng từ thực tế bản thân, cuộc Tìm ýTìm ý cho các đề văn trên dựa vào các câu hỏi sauĐề 11. Rừng là gì?Rừng là một hệ sinh thái, trong phạm vi đề bài là các loại cây cối lâu năm trên một diện tích rộng Rừng Amazôn, rừng lá kim, rừng U Minh, rừng Việt Bắc,...2. Rừng mang lại cho trái đất những lợi ích gì? Về môi trường, kinh tế, sức khoẻ...?Lợi ích của rừng cân bằng sinh thái Cung cấp oxi, là lá phổi xanh của trái đất, chống xói mòn, lũ lụt, ...; cung cấp nhiều tài nguyên quý báu Gỗ, thảo dược, than đá,...; tạo quang cảnh thiên nhiên trong lành, thanh bình,...3. Thực trạng màu xanh của rừng đã và đang bị huỷ hoại, tàn phá ra sao?Thực trạng diện tích rừng giảm mạnh trong nhiều năm qua ở nước ta từ 75% diện tích xuống còn hơn 20% do bị con người chặt phá bừa bãi, cháy rừng,...4. Hậu quả và nguyên nhân của thực trạng trên?Hậu quả mất cân bằng sinh thái sạt lở, xói mòn đất, thủng tầng ôzôn...; tổn hại kinh tế...Nguyên nhân do lòng tham, sự vụ lợi của con người; do hiểu biết nông cạn, bất cẩn,...5. Giải pháp?Giải pháp trước mắt xử lí những vi phạm về bảo vệ rừng; tiến hành trồng rừng, phủ xanh đất trống, đồi trọc,...Giải pháp lâu dài tuyên truyền, xây dựng ý thức trồng và bảo vệ rừng; hoàn thiện luật trồng và bảo vệ rừng...6. Đóng góp của bản thân để giữ gìn màu xanh của rừng?Tham gia bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng,...Đề 21. Tiết kiệm là gì?Tiết kiệm là sử dụng, chi tiêu,... vừa đủ, đúng Tiết kiệm để làm gì? Tiết kiệm thời gian là gì? Tại sao nói "Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian"?Tiết kiệm để giảm tối tối đa sức lực, tiền bạc,... của con kiệm thời gian là để trong thời gian ngắn nhất làm được khối lượng công việc lớn nhất từ đó tiết kiệm được sức lực tiền bạc của con biết tiết kiệm thời gian thì sẽ tiết kiệm được sức lực, làm ra được nhiều sản phẩm phục vụ cuộc sống nên có thể nói Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời Câu nói của Mác đã được thể hiện như thế nào trong cuộc sống? Ý nghĩa thực tiễn của câu nói trên trong thế giới hiện đại?Trong quá trình phát triển, con người không ngừng cải tiến công cụ lao động nhằm nâng cao năng suất lao sáng kiến kinh nghiệm, mỗi phát minh đều nhằm đạt đích làm sao trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể làm ra nhiều nhất các sản phẩm có chất kiệm thời gian trong mọi công việc là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc chứng lao động thủ công mất hai ngày làm xong một sản phẩm; sử dụng máy móc hiện đại chỉ hai giừ làm ra mười sản phẩm; có giống lúa trồng 4 tháng mới thu hoạch, có giống lúa chỉ trồng 3 tháng đã có thể thu hoạch mà năng suất lại cao hơn,...Nhịp sống hiện đại đòi hỏi con người phải năng động, nhanh nhẹn, phải cùng một lúc làm được nhiều việc,... Do đó, con người trong thế giới hiện đại càng phải tiết kiệm thời Mỗi người cần làm gì để tiết kiệm thời gian?Làm việc có kế hoạch, khoa học, luôn nỗ lực trong học tập, lao động, không lãng phí thời gian vào những việc vô 3Đọc lại văn bản Cha tôi và tìm ý theo các câu hỏi sau1. Nội dung của văn bản Cha tôi là gì?2. Quan niệm về đỗ - trượt trong thi cử của Đặng Văn Trọng là gì?3. Điều khác lạ, mới mẻ trong quan điểm của người cha?4. ý kiến của em về quan niệm trên?5. Quan niệm của số đông mọi người về việc đỗ - trượt trong thi cử hiện nay theo sự hiểu biết của bản thân?6. Quan niệm của bản thân?Về thi cửVề việc đỗ - trượt7. Bài học rút ra từ câu chuyện của Đặng Huy Trứ?3. Lập dàn ýĐề 1a. Mở bàiGiới thiệu khái quát về vai trò và ý nghĩa của rừng trong cuộc Thân bàiGiá trị, lợi ích của rừngRừng là lá phổi xanh duy trì sự sống trên trái đấtRừng là kho tàng tài nguyên của quốc giaRừng là địa điểm du lịch hấp dẫn, ...Rừng đang bị tàn pháThực trạng diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, diện tích đồi trọc ngày càng tăng, ...Nguyên nhân bất cẩn, thiển cận, vụ lợi, ...Giải pháp để cứu rừngTrước mắtLâu dàic. Kết bàiCảm xúc của bản thânMong ước của bản thânĐề 2a. Mở bàiTiết kiệm là một vấn đề luôn được xã hội quan thiệu, trích dẫn câu nói của Mác "Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian".b. Thân bàiKhái niệm tiết kiệmTiết kiệm giúp con người giảm tối đa sức lực và tiền bạcTiết kiệm thời gian là sử dụng thời gian ít nhất để làm được khối lượng công việc lớn nhấtBiểu hiện câu nói của Mác trong thực tếXã hội không ngừng cải tiến công cụ lao động, KHKTMỗi cá nhân học tập, lao động không ngừngÝ nghĩa thực tiễn của câu nóiTiết kiệm thời gian giúp xã hội phát triển kiệm thời gian giúp cá nhân đạt hiệu quả cao trong công việc, xây dựng nếp sống cá nhân cần tiết kiệm thời gian bằng cáchLàm việc có kế hoạch, khoa họcTránh hưởng thụ quá đàc. Kết bàiTiết kiệm thời gian là một đức tính tốt đẹp của con ngườiMỗi cá nhân cần biết sắp xếp thời gian hợp lí để tiết kiệm thời gian, mang lại hiệu quả cao nhất trong công việcTiết kiệm thời gian là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc 3a. Mở bàiGiới thiệu văn bản Cha tôi của Đặng Văn TrọngĐánh giá khái quát về quan niệm đỗ - trượt của ngưới cha thể hiện trong đoạn Thân bàiThái độ và cách ứng xử của người cha trước các tình huống đỗ - trượt của con lắng khi con trai đỗ đạt quá dễ dàng. Ông coi trọng việc đỗ đạt song theo ông, thi cử là quá trình khổ lòng khi con trai bị đánh hỏng nhưng ông vẫn tỏ ra rất bình thường để không làm con nản niệm của người cha việc đỗ - trượt trong thi cử là chuyện khó tránh. Đỗ đạt rất quan trọng với sự nghiệp của con người nhưng không phải là tất cả. Học để thành người tốt, người có ích chứ không phải là chỉ để làm giá đây là một quan niệm rất tiến bộ và rất nhân niệm của bản thân về đỗ - trượt trong thi cử là gì?Đỗ đạt trong học hành là ước mơ và nguyện vọng của tất cả mọi người. Học tập và rèn luyện là để thi đỗ, để có việc làm tốt, để làm việc có ích; đỗ đạt không được kiêu nếu trượt thì cũng không nản. Đỗ đạt và học cao không phải là con đường duy nhất. Học để làm người chứ không phải chỉ để làm công việc nhàn hạ hay có vị trí trong xã hội,...Phê phán một số quan niệm cực đoan về đỗ trượt Quá coi trọng việc đỗ đạt; Không có ý chí học tập và vươn lên trong cuộc Kết luậnBài học rút ra cho bản văn mẫu đề 1 Trái đất sẽ ra sao nếu thiếu đi màu xanh của những cánh rừng?Rừng và cây trực tiếp hoặc gián tiếp đều ảnh hưởng tới cuộc sống của con người, động vật và thực vật. Càng ngày con người càng nhận thức được tầm quan trọng của môi trường sống và đã có nhiều hoạt động tác động tích cực lên hệ sinh thái rừng và cây trồng, nhưng sự suy thoái của rừng vẫn đang tiếp tục diễn ra với một tốc độ đáng lo sợ. Để góp phần bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng, ở nước ta từ lâu đã có tục lệ đẹp “Mùa xuân là Tết trồng cây”…Thực tế đã chứng minh cây có vai trò quan trọng trong việc cải thiện nguồn nước. Các khu rừng trồng làm giảm sụt lở và xói mòn đất. Sự che phủ của rừng và cây ở đầu nguồn góp phần tích cực bảo vệ, cân bằng nước cho sản xuất nông nghiệp. Cây cối thường được trồng trong các đô thị hoặc làng xã để làm giảm bụi, giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ các công trình xây dựng lịch sử. Nhiều loài cây cũng đã được trồng để lấy dược liệu và lá, cành, vỏ cây rừng được thu hái để làm thuốc chữa bệnh. Cây Nim Agadirachta thường được trồng gần nhà để chống muỗi. Cây Mô-rin-ga thường được trồng xen với cây khác để thanh lọc nước. Cây che bóng và là nơi ẩn nấp cho người, gia súc khi đang làm việc trên các cánh đồng. Đây là một cách làm rẻ, đơn giản để làm giảm cơn nóng bức trên đồng có cây thì không có rừng, nhưng rừng không phải chỉ là một tập hợp của những cây rừng. Mỗi một khu rừng là một hệ sinh thái có ảnh hưởng qua lại, chứa đựng bên trong hàng triệu sinh vật sống khác nhau, có nhiều loài trong đó cho đến nay khoa học vẫn chưa mô tả hoặc chưa khám phá và cây ảnh hưởng tích cực đối với môi trường ở nhiều khía cạnh khác nhau nhưng diện tích rừng bị phá hoại, sự suy thoái của rừng vẫn đang diễn ra ở mức độ rất cao. Theo điều tra mới đây của Tổ chức Lương – Nông thế giới FAO, rừng bị tàn phá là do Thiếu lương thực và nghèo đói do tốc độ gia tăng dân số, chiến tranh, thảm hoạ khí hậu; Nhiều quốc gia thiếu trách nhiệm, không có biện pháp để bảo vệ rừng; Không quản lý được việc khai thác rừng; Không rõ ràng về quyền sử dụng đất đai, pháp luật và hệ thống thuế liên quan; Thiếu hiểu biết và ý thức trách nhiệm; Thiếu cơ chế chính sách, quyền hạn, phương pháp để thực hiện chính sách; Quan tâm quá yếu việc phát triển nông thôn dựa vào sự tham gia của người bảo vệ rừng và sự đa dạng tài nguyên rừng, các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã xây dựng các chiến lược phát triển rừng, trong đó bảo vệ nghiêm ngặt rừng quốc gia và các khu bảo tồn tự nhiên. Bất kỳ khách du lịch nào đến tham quan khu vực này đều phải chấp nhận và chịu sự kiểm soát của viên chức nhà nước. Đa dạng sinh học là khía cạnh quan trọng nhất trong khu vực này với mục đích là giữ gìn hệ sinh thái cho thế hệ con cháu mai Việt Nam, theo chiến lược phát triển rừng, đến năm 2020, diện tích rừng cần phát triển là 16 triệu héc-ta gồm cả rừng cao su, rừng sản xuất hơn tám triệu héc-ta và rừng phòng hộ cùng với rừng đặc dụng gần tám triệu héc-ta. Việt Nam nằm sát biển mà hai phần ba diện tích thuộc vùng đồi núi nhiều và lại trong vùng nhiệt đới nhưng không thể xây dựng lâm phận quốc gia bằng khoảng gần 70% diện tích như Nhật Bản hiện nay. Nguyên nhân, do nước ta vẫn là một nước nông nghiệp và do mật độ số dân của Việt Nam hiện rất cao. Quỹ đất quốc gia còn phải ưu tiên để làm nhiều việc khác, như xây dựng đô thị, sản xuất lương thực, và xây dựng khu công nghiệp. Nếu chỉ dừng lại như vậy, thì không thể tạo được đột phá trong việc xây dựng lâm phận quốc gia. Vấn đề quan trọng là hơn tám triệu héc-ta rừng sản xuất ấy sẽ làm thâm canh khoảng bốn triệu héc-ta hơn hai triệu héc-ta rừng tự nhiên và 1,5 triệu héc-ta rừng trồng thâm canh ở vùng trọng điểm để cung cấp gỗ, tre, làm hàng xuất khẩu, sản xuất bột, giấy và tạo ra một số mặt hàng đặc sản rừng. Trong gần tám triệu héc-ta rừng còn lại, thì sẽ có khoảng sáu triệu ha rừng phòng hộ đầu nguồn, phòng hộ ven biển, phòng hộ môi trường và khoảng hai triệu ha rừng đặc dụng là các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên và khu di tích lịch ý kiến của các nhà khoa học lâm nghiệp, cần tập trung xây dựng các khu rừng phòng hộ trọng điểm quốc gia khoảng ba triệu héc-ta, như rừng phòng hộ đầu nguồn thủy điện. Trong hai triệu héc-ta rừng đặc dụng thì tập trung xây dựng hệ thống vườn quốc gia Tam Đảo, Phong Nha – Kẻ Bàng, các khu bảo tồn có đặc trưng nhiệt đới cao và khu di tích lịch sử trọng điểm, không dàn trải. Đây chính là điểm đột phá, tránh lãng phí trong đầu tư lâm nghiệp và là con đường hợp lý để nâng cao năng suất lao động, năng suất rừng, với công tác xây dựng rừng, cần phải làm có trọng tâm, trọng điểm, có hiệu quả, vì hiện nay chúng ta không còn ở giai đoạn phủ xanh đất trống, đồi núi trọc nữa. Cần khẩn trương xây dựng các khu rừng công nghiệp thâm canh gồm cả rừng tự nhiên có năng suất, chất lượng tốt, đáp ứng mục tiêu sản xuất đồ gỗ và làm nguyên liệu để chế biến ván nhân tạo, giấy, bột giấy. Hàng hóa đặc sản rừng thì trồng, tạo ra và chế biến, tìm thị trường cho sản phẩm quế, hồi, sa nhân, thảo quả, trầm, mật rắn, mật ong ..Ai chả biết rừng là ngôi nhà tự nhiên của các loài chim muông. Thiếu đi rừng, muông thú sẽ lang thang để rồi rơi vào tay những người thợ săn. Theo báo cáo mới nhất của UICN, có 16,306 loài bị đe dọa biến khỏi bề mặt trái đất, nhiều hơn con số 16,118 loài công bố năm ngoái. Loài khỉ orang-outan đảo Sumatra, Indonesia, hiện chỉ còn con. Trong vòng 75 năm qua, số lượng orang-outan ở đây đã giảm đi hơn 80%. Giống chim vẹt đảo Maurice chỉ có thể tìm thấy duy nhất ở vùng Đông-Nam đảo Maurice, trong khu vườn quốc gia PNBRG. Tại đây, một chương trình bảo tồn giống vẹt quý này đã được tiến hành ráo riết. Nạn tàn phá rừng là nguyên chính gây nên sự hiếm hoi của loài chim này. Hay ngay như trong đất nước ta, bạn có thể dễ dàng nhìn thấy những chú voi trên tivi, sách báo hay trong các vườn thú, vườn quốc gia. Nhưng bạn có biết, Việt Nam hiện nay chỉ còn khoảng 100-110 con?… Tất nhiên, có những con số ở đây bạn thấy còn nó rất lớn. Nhưng hãy thử nghĩ lại một chút. Đó là con số của cả một quốc gia, thậm chí của cả một thế giới thì có còn lớn nữa không? Đây là những con số thật sự đáng tiếc!Mà không chỉ với các loài động thực vật, nếu mất đi rừng, sẽ xảy ra hiện tượng lũ lụt, xói mòn, xói lở đất. Các bạn ơi, các bạn hãy thử nghĩ mà xem. Ngưòi nông dân vất vả cả năm trời được có 2 vụ lúa. Vậy mà chỉ một lần lũ về là cuốn sạch mất một vụ rồi. Thử hỏi nỗi khổ tâm ấy ai thấu? Hay dải đất miền Trung thân thương của Tổ quốc năm nào cũng phải chịu khổ vì nước lũ, các hộ dân khó mà tạo được cuộc sống ổn định. Như thế có thiệt thòi hay không? Vâng, xin nói lại rằng tôi và rất nhiều người ở đây chưa từng tham gia chặt phá rừng. Nhưng chúng ta có dám chắc rằng chúng ta chưa từng dung những sản phẩm của rừng xanh? Có những nhu cầu cơ bản quan trọng, nhưng lại có những nhu cầu chỉ để thoả mãn mục đích cá nhân. Hầu hết mọi người đều ưa dung đồ gỗ hơn, nhất là những loại gỗ quý. Vậy thì tại sao không từ bỏ một chút lợi ích cá nhân mà cứu lấy môi trường này- ngôi nhà chung của tất cả chúng ta?Rừng là lá phổi xanh của thế giới. Trong mỗi chúng ta, có ai có thể sống thiếu phổi? Cũng như vậy, chúng ta không thể sống thiếu rừng, thiếu cây văn mẫu đề 2 Nghị luận xã hội về vấn đề “Tiết kiệm thời gian”Cuộc sống của con người mỗi ngày một thay đổi, của cải vật chất ngày càng nhiều nhưng tài nguyên thiên nhiên không phải là vô tận. Nếu chúng ta không biết tiết kiệm thì làm ra bao nhiêu cũng hết. C. Mac nói “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”. Câu nói của Cac Mac khẳng định thời gian là quý hết, chúng ta phải hiểu thế nào là tiết kiệm?. Tiết kiệm là một trong những phẩm chất cơ bản của con người. Tiết kiệm là sử dụng tiền bạc, của cải vật chất, sức lao động, thời gian… một cách hợp lí, đúng mức, không lãng kiệm không phải là bủn xỉn, keo kiệt, không phải là coi trọng đồng tiền một cách quá đáng, việc cần chi tiêu cũng không dám chi tiêu, gặp lúc cần đóng góp cũng không đóng kiệm cũng không phải là dè xẻn, để dành, cất kín tiền bạc dư thừa mà ngược lại, cần làm cho nó sinh sôi nảy nở. Người dân nào cũng có tiền chưa dùng đến, nên đem gửi vào ngân hàng, vào quỹ tiết kiệm, sẽ ích nước lợi nhà, theo tinh thần của câu khẩu hiệu “Tiết kiệm là quốc sách”.Cac Mac nói “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian” bởi vì thời gian gắn liền với từng con người và từng việc cụ thể. Muốn hoàn thành một công việc nào đó, dù lớn hay nhỏ, chúng ta đều cần phải có thời gian. Ví dụ học sinh học năm năm thì hết bậc Tiểu học, bốn năm thì hết bậc Trung học cơ sở, ba năm mới hết bậc Trung học phổ thông. Người nông dân sau ba tháng gieo trồng, chăm sóc mới thu hoạch được một vụ lúa. Không có thời gian thì chúng ta không làm được việc gì cả. Từ xưa, dân gian cũng đã khẳng định “Thì giờ là vàng bạc”.Vậy thời gian là yếu tố quan trọng không thể thiếu để chúng ta học tập, lao động và tạo ra những của cải vật chất, tinh thần quý giá cho cá nhân, cho xã hội. Sử dụng một khoảng thời gian cho một công việc nào đó nhưng không đạt kết quả theo ý muốn thì ta buộc phải làm lại từ đầu. Như vậy là ta đã đánh mất thời gian, đánh mất một phần của cuộc đời quãng đời đi học, nếu chúng ta lười biếng, không chịu nghe theo lời dạy bảo của cha mẹ, thầy cô thì liệu khi bước vào đời, chúng ta có đủ năng lực để tự nuôi sống bản thân và đóng góp cho xã hội ?. Lúc ấy, dẫu có muốn học lại từ đầu thì chắc cũng không dễ dàng dụng thời gian để học tập tốt, lao động tốt thì chúng ta sẽ tạo ra nhiều của cải vật chất và tinh thần, góp phần dựng xây đất nước ngày càng giàu thời gian là có tất cả. Thời gian qua đi không lấy lại được. Mỗi con người chỉ có một quỹ thời gian nhất định để sống, học tập và lao động. Vậy trong suốt thời gian ấy, chúng ta phải làm gì để đến “khi nhắm mắt xuôi tay, không phải ân hận vì những năm tháng sống hoài sống phí ?” “Thép đã tôi thế đấy” – Otsterropski. Đó là câu hỏi lớn đặt ra cho cả đời người, do đó chúng ta phải biết quý thời gian mình đang hoàn cảnh đất nước ta hiện nay, câu nói của Cac Mac càng có giá trị như một chân lí. Việt Nam vốn là một nước có nền kinh tế tiểu nông lạc hậu. Sau hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ kéo dài suốt mấy chục năm, nền kinh tế nước ta lại càng nghèo nàn, lạc hậu. Chính vì vậy, chúng ta cần tranh thủ thời gian để khôi phục và phát triển mọi lĩnh vực của đất nước. Kể từ ngày 30 tháng 4 năm 1975 cho đến nay, nhân dân ta đã bắt tay vào sự nghiệp xây dựng đất nước trong hòa bình theo đường lối đổi mới, mở cửa nên bước đầu đã có cuộc sống ấm no. Tuy vậy, Việt Nam vẫn là một trong những nước nghèo chậm phát triển so với các nước trong khu vực và trên thế nay, đi đôi với những cố gắng phát triển kinh tế, khoa học, kĩ thuật. Nhà nước ta đã đề cao chủ trương tiết kiệm trong toàn Đảng, toàn dân, coi tiết kiệm là quốc sách, là một trong những biện pháp cơ bản hàng đầu để xây dựng đất nước.“Tiết kiệm là quốc sách”, bởi vì tiết kiệm đem lại lợi ích to lớn cho con người và xã hội. Với một quốc gia như Việt Nam thì tiết kiệm lại càng quan trọng và cần thiết. Tiết kiệm để tích lũy vốn, đẩy mạnh sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân, từng bước đưa đất nước đi lên. Chúng ta có thể huy động vốn từ nhiều nguồn như vay mượn của nước ngoài hay hợp tác đầu tư… nhưng nguồn vốn trong nước vẫn là cơ bản, mà nguồn vốn của nhân dân chỉ có được bằng cách chi tiêu hợp lí và tiết kiệm là việc làm vô cùng cần thiết. Đảng và Nhà nước kêu gọi các cơ quan, đoàn thể hãy tiết kiệm tối đa, không mua ô tô loại sang, không xây dựng công sở thật lớn, không trang bị những đồ dùng đắt tiền, không tổ chức tiệc tùng lãng phí… Những công trình lớn được xây dựng đúng tiến độ thi công, bảo đảm đúng chất lượng tốt tiết kiệm cho ngân quỹ quốc gia. Những cuộc họp đúng giờ, ngắn gọn là tiết kiệm thời gian. Một dây chuyền sản xuất hợp lí là tiết kiệm công sức lao kiệm là biểu hiện của nếp sống văn minh, văn hóa. Xưa nay, những kẻ có thói xấu ném tiền qua cửa sổ đều mau chóng thất cơ lỡ vận, còn những người biết chi tiêu hợp lí và thực sự tiết kiệm thì ngày càng giàu có. Sinh thời, Hồ Chủ tịch đã căn dặn toàn dân phải “tiết kiệm thời giờ, sức lao động và tiền của”.Mỗi người có những cách thức khác nhau để thực hành tiết kiệm. Chủ doanh nghiệp tiết kiệm tiền của, sức lao động, hợp lí hóa sản xuất. Người nội trợ chi tiêu hợp lí để tiết kiệm ngân quỹ gia đình. Còn học sinh chúng ta phải làm gì để thực hành tiết kiệm ?. Điều quan trọng nhất là nên dành nhiều thời gian để “Học, học nữa, học mãi”; phải biết sắp xếp một cách hợp lí giờ học, giờ chơi, giờ lao động. Giữ gìn trường lớp, bàn ghế, đồ dùng học tập… là tiết kiệm cho nhà trường. Bảo quản sách vở, quần áo, xe cộ để cha mẹ đỡ tốn tiền mua sắm cũng là tiết kiệm. Chăm chỉ học tập, lao động vừa là giúp đỡ cha mẹ, vừa là giúp đất nước tiết kiệm tiền của để đào tạo một con người. Có muôn ngàn cách để tiết kiệm, miễn là chúng ta phải có ý thức tự nói của Cac Mac đúng với mọi hoàn cảnh, mọi quốc gia. Trong nhịp sống khẩn trương của thời đại công nghiệp, chúng ta lại càng phải thường quyên rèn luyện ý thức tiết chỉ tự mình thực hành tiết kiệm mà chúng ta nên vận động mọi người cùng hưởng ứng chủ trương tiết kiệm, chống lãng phí tiền của Nhà nước, nhất là lãng phí thời gian. Tiết kiệm không chỉ là việc làm quan trọng, cấp thiết mà còn là một trong những phẩm chất cần có của mỗi con người nếu muốn thành công trong sự nghiệp. Vì thế, ủng hộ chủ trương tiết kiệm của Nhà nước cũng là biện pháp để chúng ta rèn luyện phẩm chất tốt đẹp của con người Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận mẫu Phân tích đềCâu 1 trang 23 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1Về kiểu đề Đề 1 thuộc dạng đề có định hướng cụ thể. Hai đề 2 và 3 là những “đề mở” yêu cầu người viết phải tự tìm tòi và xác định hướng triển 2 trang 23 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1Vấn đề nghị luận- Đề 1 Vấn đề nghị luận là “việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”. Vấn đề được định hướng rõ ràng trong lời nhận xét của Vũ Đình Khoan về “cái mạnh”, “cái yếu” của con người Việt Đề 2 Chỉ yêu cầu bàn về một khía cạnh nội dung của bài thơ Tự tình đó là tâm sự của Hồ Xuân Hương. Với yêu cầu này, người viết cần cụ thể hóa được “nội dung tâm sự” của Hồ Xuân Hương trong bài thơ thành các luận Đề 3 Nội dung nghị luận còn để mở hơn vì trong đề bài mở chỉ có đối tượng nghị luận bài thơ Thu điếu. Với đề này, người viết phải tự xác định được một vấn đề hẹp liên quan đến tác phẩm để triển 3 trang 23 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1Dẫn chứng, tư liệu của bài viết- Đề 1 Dẫn chứng, tư liệu là những hiểu biết trong cuộc Đề 2 Giới hạn và phạm vi tư liệu của bài viết là tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Tự tình bài II.- Đề 3 Giới hạn và tư liệu của bài viết là các vấn đề thuộc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Thu Lập dàn ý1. Xác lập luận Xác lập luận Sắp xếp luận điểm, luận Luyện tậptrang 24 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1 Phân tích đề và lập dàn ý cho các đề bàiĐề 1 Cảm nghĩ của em về giá trị hiện thực trong đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh Trích Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác.1. Phân tích đề- Đề bài thuộc dạng đề định hướng rõ về nội dung và thao tác nghị Vấn đề nghị luận Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Phạm vi dẫn chứng Đây là đề bài thuộc kiểu bài nghị luận văn học. Dẫn chứng chủ yếu lấy trong đoạn trích Vào phủ chúa Lập dàn ýa. Mở bài- Giới thiệu vấn đề nghị luận+ Cuộc sống giàu sang, xa hoa, phù phiếm đầy giả tạo của chúa Trịnh+ Khắc họa rõ nét chân dung ốm yếu đầy bệnh hoạn của Trịnh Cán, điển hình sự suy đồi của tập đoàn phong kiến Đàng Thân bài- Bức tranh hiện thực sinh động về cuộc sống xa hoa nơi phủ Chúa+ Quang cảnh nơi phủ Chúa hiện lên cực kì xa hoa, tráng lệ và không kém phần thâm nghiêm. Cảnh nói lên uy quyền tột bậc của nhà chúa.+ Cùng với sự xa hoa trong quang cảnh là cung cách sinh hoạt đầy kiểu Từ bức tranh hiện thực này, ta nhận thấy thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía của tác giả, đồng thời dự cảm được sự suy tàn của giai cấp thống trị Lê – Trịnh thế kỉ Kết bài- Nhìn lại một cách khái Nêu nhận 2 Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của nữ sĩ Hồ Xuân Hương qua hai bài thơ Nôm Bánh trôi nước và Tự tình Phân tích đề- Vấn đề nghị luận Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh trôi nước và Tự tình của Hồ Xuân Phạm vi dẫn chứng những từ ngữ giản dị, thuần Việt, những câu thơ sáng tạo từ kho tàng thành ngữ, ca dao trong hai bài Thao thác nghị luận phân tích kết hợp bình Lập dàn ýCác ý cần trình bày- Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh trôi nước và Tự tình được thể hiện mộTự tìnhtự nhiên, linh loạt, hài hòa trong+ Việc nâng cao một bước khả năng biểu đạt của chữ Nôm trong sáng tạo văn học.+ Sử dụng nhiều thuần ngữ Việt.+ Vận dụng nhiều ý thơ trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ, ca dao...- Sự sáng tạo táo bạo góp phần khẳng định vị thế rất đáng trân trọng của Hồ Xuân Hương trong làng thơ Nôm nói riêng và trong văn học trung đại nói chung. Phải chăng chính bởi vậy mà Xuân Diệu đã mệnh danh cho Hồ Xuân Hương là Bà chúa thơ Một số dàn ý chi tiết văn nghị luận xã hộiDàn ý Nghị luận xã hội về câu nói Lí tưởng là ngọn đèn soi sáng1. Mở bàiGiới thiệu vấn đề cần nghị luận câu nói Lí tưởng là ngọn đèn soi sáng2. Thân bàia. Giải thíchLí tưởng sống những suy nghĩ, hành động tích cực của con người, hướng đến những điều tốt đẹp và cao tưởng sống của mỗi con người sẽ là kim chỉ nam điều khiển suy nghĩ, hành động của họ. Mỗi con người hãy sống và suy nghĩ tích cực, hướng đến những điều tốt đẹp để cuộc sống này ý nghĩa Phân tích• Biểu hiện của người có lí tưởng sốngBiết phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống của mình, nỗ lực hết sức để mong muốn đạt được những thành tựu cho riêng vấp ngã không chán nản, buông xuôi mà tìm cách đứng dậy sau vấp ngã để đi tiếp con đường mình đã yêu thương những người xung quanh, luôn muốn lan tỏa những thông điệp tích cực ra xã hội, làm cho xã hội này tốt đẹp hơn.• Lợi ích của lí tưởng sốngMang đến cho con người những thành quả sau bao nỗ lực, cố chúng ta tôi luyện những phẩm chất quý giá chăm chỉ, cần cù, lạc chúng ta được người khác yêu thương, tin tưởng và học tập Chứng minhHọc sinh lấy dẫn chứng về những người sống có lí tượng nổi bật, tiêu biểu được nhiều người biết Phản đềTrong xã hội vẫn còn nhiều người sống không có ước mơ, hoài bão, vô cảm hoặc có ước mơ nhưng không cố gắng thực hiện mà chỉ hão huyền, viển vông về một cuộc sống tốt đẹp hơn → những người này đáng bị phê phán, chỉ Kết bàiKhái quát lại ý nghĩa câu nói Lí tưởng là ngọn đèn soi sáng; đồng thời rút ra bài học, liên hệ bản ý nghị luận xã hội về hiện tượng tiêu cực trong thi cử1. Mở bàiGiới thiệu vấn đề cần nghị luận hiện tượng tiêu cực trong thi Thân bàia. Hiện trạngTrong những kì thi, những giờ kiểm tra xảy ra rất nhiều trường hợp các em học sinh giấu tài liệu mang vào phòng thi để chép sinh lén lút bàn luận, trao đổi bài khi giám thị không để trọng hơn có những trường hợp học sinh mang thiết bị công nghệ cao như điện thoại, tai nghe không dây,… để tra cứu đáp Nguyên nhânChủ quan các em học sinh lười học, không có ý thức học tập nhưng vẫn muốn được điểm cao hoặc bị bệnh thành quan đề thi dài và khó, thầy cô và gia đình tạo áp lực về thành tích,…c. Hậu quảTạo thói quen xấu, đức tính xấu cho các em, ảnh hưởng đến quá trình làm người của các em không nắm vững kiến thức bài Giải pháp khắc phụcBản thân mỗi người học sinh cần phải tự có ý thức học tập, thực hiện nghiêm túc nội quy thi cử, không gian lận trong thi đình cần dạy dỗ các em đức tính trung thực, không tạo áp lực cho các em và không đặt nặng bệnh thành trường cần đưa ra đề thi hợp lí, phổ biến nội quy thi cử và xử lí nghiêm khắc các trường hợp vi phạm để răn Kết bàiKhái quát lại vấn đề nghị luận hiện tượng tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, đồng thời rút ra bài học và liên hệ bản đã giới thiệu tới các em Soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích hỗ trợ các em ôn luyện và đạt kết quả cao. Mời các em tham khảo thêm các tài liệu khác tại mục Tài liệu học tập lớp 11 do VnDoc tổng hợp và đăng tải như Giải bài tập Lịch Sử 11, Giải bài tập Địa Lí 11, Học tốt Ngữ văn 11,... Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận Mời các em học sinh tham khảo thêm Hướng dẫn soạn bài Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận I. KIẾN THỨC CƠ BẢN 1. Phân tích đề là xác định các vấn đề sau Nội dung trọng tâm của bài viết Các thao tác lập luận chính cần sử dụng giải thích, chứng minh, phân tích…; kết hợp các phương thức biểu đạt Phạm vi tư liệu cần huy động 2. Tìm ý là xác định các ý văn cho bài văn nghị luận Có thể thực hiện việc tìm ý bằng cách đặt ra các câu hỏi và tự trả lời rồi từ câu trả lời xác định ý văn. Sau đó, phân loại, sắp xếp tạo thành hệ thống ý lớn, ý nhỏ cho bài viết. 3. Lập dàn ý là triển khai, sắp xếp các ý theo một trật tự nhất định, hình thành cấu trúc bài viết. Dàn ý của bài văn nghị luận gồm ba phần Mở bài – ý 1 – ý 2 Thân bài – ý 1 + ý 1a + ý 1a1 nếu có + ý 1a2 nếu có + ý 1b + ý 1b1 nếu có + ý 1b2 nếu có – ý 2 +ý 2a + ý 2a1 nếu có + ý 2a2 nếu có + ý 2b + ý 2b1 nếu có + ý 2b2 nếu có Kết bài – ý 1 – ý 2 II. RÈN KĨ NĂNG Các đề bài luyện tập Đề 1. Trái đất sẽ ra sao nếu thiếu đi màu xanh của những cánh rừng? Đề 2. Các Mác nói “Mọi tiết kiệm, suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”. Anh chị hãy giải thích và làm sáng tỏ câu nói trên. Đề 3. Từ văn bản Cha tôi của Đặng Huy Trứ, anh chị hãy phát biểu quan niệm về việc đỗ- trượt trong thi cử đối với bản thân. Phân tích đề Nội dung trọng tâm Các thao tác lập luận chính Phạm vi tư liệu Đề 1 Vai trò của rừng trong cuộc sống. Giải thích, phân tích, chứng minh. Những dẫn chứng từ thực tế. Đề 2 ý nghĩa và tầm quan trọng của việc tiết kiệm thời gian. Giải thích, phân tích, chứng minh. Những dẫn chứng thực tế từ bản thân, cuộc sống. Đề 3 Quan niệm về việc đỗ – trượt trong thi cử đối với bản thân và tầm quan trọng của vấn đề đối với sự thành đạt của một con người. Phân tích kết hợp phương thức tự sự, biểu cảm. Văn bản Cha tôivà dẫn chứng từ thực tế bản thân, cuộc sống. Luyện tập phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận 2. Tìm ý Tìm ý cho các đề văn trên dựa vào các câu hỏi sau Đề 1 Rừng là gì? Rừng là một hệ sinh thái, trong phạm vi đề bài là các loại cây cối lâu năm trên một diện tích rộng Rừng Amazôn, rừng lá kim, rừng U Minh, rừng Việt Bắc, … Rừng mang lại cho trái đất những lợi ích gì? Về môi trường, kinh tế, sức khoẻ…? Lợi ích của rừng cân bằng sinh thái Cung cấp oxi, là lá phổi xanh của trái đất, chống xói mòn, lũ lụt, …; cung cấp nhiều tài nguyên quý báu Gỗ, thảo dược, than đá, …; tạo quang cảnh thiên nhiên trong lành, thanh bình, … Thực trạng màu xanh của rừng đã và đang bị huỷ hoại, tàn phá ra sao? Thực trạng diện tích rừng giảm mạnh trong nhiều năm qua ở nước ta từ 75% diện tích xuống còn hơn 20% do bị con người chặt phá bừa bãi, cháy rừng, … Hậu quả và nguyên nhân của thực trạng trên? Hậu quả mất cân bằng sinh thái sạt lở, xói mòn đất, thủng tầng ôzôn…; tổn hại kinh tế… Nguyên nhân do lòng tham, sự vụ lợi của con người; do hiểu biết nông cạn, bất cẩn, … Giải pháp? Giải pháp trước mắt xử lí những vi phạm về bảo vệ rừng; tiến hành trồng rừng, phủ xanh đất trống, đồi trọc, … Giải pháp lâu dài tuyên truyền, xây dựng ý thức trồng và bảo vệ rừng; hoàn thiện luật trồng và bảo vệ rừng… Đóng góp của bản thân để giữ gìn màu xanh của rừng? Tham gia bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng, … Đề 2 Tiết kiệm là gì? Tiết kiệm là sử dụng, chi tiêu, … vừa đủ, đúng mực. Tiết kiệm để làm gì? Tiết kiệm thời gian là gì? Tại sao nói “Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”? Tiết kiệm để giảm tối tối đa sức lực, tiền bạc, … của con người. Tiết kiệm thời gian là để trong thời gian ngắn nhất làm được khối lượng công việc lớn nhất từ đó tiết kiệm được sức lực tiền bạc của con người. Nếu biết tiết kiệm thời gian thì sẽ tiết kiệm được sức lực, làm ra được nhiều sản phẩm phục vụ cuộc sống nên có thể nói Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian. Câu nói của Mác đã được thể hiện như thế nào trong cuộc sống? Ý nghĩa thực tiễn của câu nói trên trong thế giới hiện đại? Trong quá trình phát triển, con người không ngừng cải tiến công cụ lao động nhằm nâng cao năng suất lao động. Mỗi sáng kiến kinh nghiệm, mỗi phát minh đều nhằm đạt đích làm sao trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể làm ra nhiều nhất các sản phẩm có chất lượng. Tiết kiệm thời gian trong mọi công việc là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc sống. Dẫn chứng lao động thủ công mất hai ngày làm xong một sản phẩm; sử dụng máy móc hiện đại chỉ hai giừ làm ra mười sản phẩm; có giống lúa trồng 4 tháng mới thu hoạch, có giống lúa chỉ trồng 3 tháng đã có thể thu hoạch mà năng suất lại cao hơn,… Nhịp sống hiện đại đòi hỏi con người phải năng động, nhanh nhẹn, phải cùng một lúc làm được nhiều việc,… Do đó, con ngơừi trong thế giới hiện đại càng phải tiết kiệm thời gian . Mỗi người cần làm gì để tiết kiệm thời gian? Làm việc có kế hoạch, khoa học, luôn nỗ lực trong học tập, lao động, không lãng phí thời gian vào những việc vô bổ. Đề 3 Đọc lại văn bản Cha tôi và tìm ý theo các câu hỏi sau Nội dung của văn bản Cha tôi là gì? Quan niệm về đỗ – trượt trong thi cử của Đặng Văn Trọng là gì? Điều khác lạ, mới mẻ trong quan điểm của người cha? ý kiến của em về quan niệm trên? Quan niệm của số đông mọi người về việc đỗ – trượt trong thi cử hiện nay theo sự hiểu biết của bản thân? Quan niệm của bản thân? + Về thi cử + Về việc đỗ – trượt Bài học rút ra từ câu chuyện của Đặng Huy Trứ? Lập dàn ý Đề 1 Mở bài – Giới thiệu khái quát về vai trò và ý nghĩa của rừng trong cuộc sống. Thân bài – Giá trị, lợi ích của rừng + Rừng là lá phổi xanh duy trì sự sống trên trái đất + Rừng là kho tàng tài nguyên của quốc gia + Rừng là địa điểm du lịch hấp dẫn, … – Rừng đang bị tàn phá + Thực trạng diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, diện tích đồi trọc ngày càng tăng, … + Nguyên nhân bất cẩn, thiển cận, vụ lợi, … – Giải pháp để cứu rừng + Trước mắt + Lâu dài Kết bài – Cảm xúc của bản thân – Mong ước của bản thân Đề 2 Mở bài – Tiết kiệm là một vấn đề luôn được xã hội quan tâm. – Giới thiệu, trích dẫn câu nói của Mác “Mọi tiết kiệm suy cho cùng là tiết kiệm thời gian”. Thân bài – Khái niệm tiết kiệm – Tiết kiệm giúp con người giảm tối đa sức lực và tiền bạc – Tiết kiệm thời gian là sử dụng thời gian ít nhất để làm được khối lượng công việc lớn nhất – Biểu hiện câu nói của Mác trong thực tế + Xã hội không ngừng cải tiến công cụ lao động, KHKT + Mỗi cá nhân học tập, lao động không ngừng – Ý nghĩa thực tiễn của câu nói + Tiết kiệm thời gian giúp xã hội phát triển nhanh. + Tiết kiệm thời gian giúp cá nhân đạt hiệu quả cao trong công việc, xây dựng nếp sống tốt. – Mỗi cá nhân cần tiết kiệm thời gian bằng cách + Làm việc có kế hoạch, khoa học + Tránh hưởng thụ quá đà Kết bài – Tiết kiệm thời gian là một đức tính tốt đẹp của con người – Mỗi cá nhân cần biết sắp xếp thời gian hợp lí để tiết kiệm thời gian, mang lại hiệu quả cao nhất trong công việc – Tiết kiệm thời gian là cách tốt nhất để năng cao chất lượng cuộc sống. Đề 3 Mở bài – Giới thiệu văn bản Cha tôi của Đặng Văn Trọng – Đánh giá khái quát về quan niệm đỗ – trượt của ngưới cha thể hiện trong đoạn trích. Thân bài – Thái độ và cách ứng xử của người cha trước các tình huống đỗ – trượt của con trai. + Lo lắng khi con trai đỗ đạt quá dễ dàng. Ông coi trọng việc đỗ đạt song theo ông, thi cử là quá trình khổ luyện. + Đau lòng khi con trai bị đánh hỏng nhưng ông vẫn tỏ ra rất bình thường để không làm con nản chí. – Quan niệm của người cha việc đỗ – trượt trong thi cử là chuyện khó tránh. Đỗ đạt rất quan trọng với sự nghiệp của con người nhưng không phải là tất cả. Học để thành người tốt, người có ích chứ không phải là chỉ để làm quan. – Đánh giá đây là một quan niệm rất tiến bộ và rất nhân văn. – Quan niệm của bản thân về đỗ – trượt trong thi cử là gì? + Đỗ đạt trong học hành là ước mơ và nguyện vọng của tất cả mọi người. Học tập và rèn luyện là để thi đỗ, để có việc làm tốt, để làm việc có ích; đỗ đạt không được kiêu căng. + Nhưng nếu trượt thì cũng không nản. Đỗ đạt và học cao không phải là con đường duy nhất. Học để làm người chứ không phải chỉ để làm công việc nhàn hạ hay có vị trí trong xã hội, … + Phê phán một số quan niệm cực đoan về đỗ trượt Quá coi trọng việc đỗ đạt; Không có ý chí học tập và vươn lên trong cuộc sống. Kết luận Bài học rút ra cho bản thân. Hướng dẫn cách tìm ý cho bài văn nghị luận, khắc phục lỗi viết lan man không trọng tâm. Nhiều bạn học sinh chưa biết cách xác định luận điểm tìm ý cho bài văn nghị luận, dẫn đến việc viết lan man, nhớ đâu viết đấy, bài viết không rõ luận điểm. Bởi vậy dù có viết dài, viết sâu mà luận điểm không rõ ràng thì bài văn cũng không thể đạt điểm cao. Bài học hôm nay Admin sẽ hướng dẫn các em tìm ý cho bài văn nghị luận, khắc phục lỗi viết lan man, xa đề. Mỗi dạng đề văn nghị luận đều có dàn ý riêng, muốn tìm ý cho bài văn nghị luận, trước hết các em cần nắm vững cấu trúc bài văn. Cô tạm chia ra các dạng đề sau + Nghị luận văn học Phân tích, cảm nhận về nhân vật Phân tích tình huống truyện Phân tích , cảm nhận về đoạn thơ Phân tích, cảm nhận về đoạn trích văn xuôi Nghị luận ý kiến bàn về văn học Dạng đề so sánh văn học so sánh hai đoạn thơ, hai đoạn văn, hai nhân vật, hai hình ảnh, chi tiết trong tác phẩm… +Nghị luận xã hội Nghị luận về tư tưởng đạo lí Nghị luận về hiện tượng đời sống Nghị luận về vấn đề đặt ra trong tác phẩm văn học Sau đây Admin sẽ hướng dẫn các em tìm ý Luận điểm, Luận cứ phù hợp, khắc phục lối viết văn lan man, xa đề. Ở phạm vi bài viết này, Admin hướng dẫn các em tìm ý cho bài Nghị luận văn học. Hôm sau cô sẽ viết bài hướng dẫn cách tìm ý cho bài Nghị luận xã hội. Đây là khâu đặc biệt quan trọng, vì nếu các em không đọc kĩ đề, sẽ dẫn đến việc xác định sai kiểu bài, thậm chí không hiểu vấn đề, và rơi vào ” chém gió ” là điều không tránh khỏi. Vậy chúng ta khai thác đề bài như thế nào? Đọc kĩ và gạch chân những từ trọng tâm. Cần trả lời các câu hỏi sau Đây là dạng đề nào Đề đặt ra vấn đề gì cần giải quyết Viết lại rõ ràng luận đề ra giấy. Có 2 dạng đề Đề nổi, các em dễ dàng nhận ra và gạch dưới luận đề trong đề bài. Đề chìm, các em cần nhớ lại bài học về tác phẩm ấy, dựa vào chủ đề của bài đó mà xác định luận đề. Ví dụ Nhiều bạn cứ cầm đề thi lên, nhìn thấy Mị, Vợ chồng A Phủ là cắm đầu cắm cổ viết, viết tràn lan không có luận điểm ,như vậy rất nguy hại . Các em cần gạch chân những từ khoá trọng tâm của đề bài để xác định hướng triển khai cho phù hợp! Những từ khoá này sẽ giúp các em xác định rõ phần thân bài sẽ phải viết những gì. Bước 2 Tìm ý cho bài văn. Tìm ý như thế nào ? Các em dựa vào dàn ý chung của mỗi kiểu bài để tìm ý nhé. Muốn tìm đúng luận điểm, các em cần nắm vững các bước làm bài, đồng thời phải nắm được nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. Ví dụ Nghị luận ý kiến bàn về tác phẩm có dàn ý sơ lược như sau Mở bài dẫn dắt ý kiến Thường giới thiệu tác giả, tác phẩm và đi vào ý kiến. Hoặc dựa vào nội dung của ý kiến để dẫn dắt và trích dẫn ý kiến Thân bài + Giải thích, làm rõ vấn đề Giải thích, cắt nghĩa các từ, cụm từ có nghĩa khái quát hoặc hàm ẩn trong ý kiến . Sau khi cắt nghĩa các từ ngữ cần thiết cần phải giải thích, làm rõ nội dung của cả ý kiến. Thường trả lời các câu hỏi Ý kiến trên đề cập đến vấn đề gì? Câu nói ấy có ý nghĩa như thế nào? + Bàn bạc, khẳng định vấn đề. Có thể lập luận theo cách sau – Khẳng định ý kiến đó đúng hay sai? cụ thể? – Lí giải tại sao lại nhận xét như thế? Căn cứ vào đâu để có thể khẳng định được như vậy? – Điều đó được thể hiện cụ thể như thế nào trong tác phẩm, trong văn học và trong cuộc sống?phân tích và lấy dẫn chứng trong tác phẩm văn học. +Mở rộng, nâng cao, đánh giá ý nghĩa của vấn đề đó với cuộc sống, với văn học. • Kết bài + Khẳng định lại tính chất đúng đắn của vấn đề. +Rút ra những bài học cho bản thân từ vấn đề. Từ dàn ý trên, các em có thể hình dung mình cần viết những luận điểm nào cho bài văn. Ví dụ 2 Kiểu bài phân tích,so sánh, cảm nhận về hai nhân vật ta lại có dàn ý khác MỞ BÀI – Dẫn dắt mở bài trực tiếp không cần bước này – Giới thiệu khái quát về tác giả tác phẩm và nhân vật thứ nhất. – Giới thiệu khái quát về tác giả tác phẩm và nhân vật thứ hai. -Giới thiệu vấn đề nghị luận THÂN BÀI 1. Phân tích nhân vật thứ nhất tích nhân vật thứ hai Chú ý bám sát vấn đề nghị luận 3. So sánh nét tương đồng và khác biệt giữa hai nhân vật 4. Lý giải sự khác biệt KẾT BÀI – Khái quát những nét giống nhau và khác nhau tiêu biểu – Có thể nêu những cảm nghĩ của bản thân. Từ dàn ý trên, các em có thể tìm được luận điểm cho bài văn của mình, tránh sa đà vào phân tích văn xuôi như kể chuyện và phân tích thơ như diễn dụ 3 Kiểu bài cảm nhận về đoạn thơ, đoạn trích văn xuôi Mở bài – Giới thiệu tác giả, giới thiệu bài thơ, đoạn thơ, đoạn văn hoàn cảnh sáng tác, vị trí,… – Dẫn bài thơ, đoạn thơ. * Thân bài – Làm rõ nội dung tư tưởng, nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ , đoạn văn – Bình luận về giá trị đoạn thơ, đoạn văn,… * Kết bài Đánh giá vai trò và ý nghĩa đoạn thơ, bài thơ, đoạn trích văn xuôi trong việc thể hiện nội dung tư tưởng và phong cách nghệ thuật của nhà thơ. Còn nhiều kiểu bài NLVH nữa, cô chỉ lấy 3 ví dụ tiêu biểu như trên. Bước 3 Tìm luận cứ Sau khi tìm được các luận điểm cho bài văn, chúng ta tiến hành tìm luận cứ. Khi xây dựng lập luận, điều quan trọng nhất là phải tìm cho được các luận cứ có sức thuyết phục cứ hiểu nôm na là những ý nhỏ, triển khai cho luận điểm. Luận cứ có thể là dẫn chứng, lí lẽ làm sáng tỏ cho luận điểm. Vậy tìm luận cứ như thế nào ? Cô hướng dẫn các em như sau + Trước hết, luận cứ phải phù hợp với yêu cầu khẳng định của luận điểm. Nội dung của luận cứ phải thống nhất với nội dung của luận điểm. Chẳng hạn muốn bình bài thơ hay, cần chọn được bài thơ hay, câu thơ hay. + Thứ hai, luận cứ phải xác thực, tức là nó phải đúng đắn. Khi nêu luận cứ, người viết cần biết chính xác về nguồn gốc, các số liệu, các sự kiện, tiểu sử nhân vật,… Biết không chắc chắn thì chưa vội sử dụng. Tuyệt đối không được bịa đặt luận cứ. Nhiều bạn không thuộc thơ, không nhớ dẫn chứng văn xuôi, dẫn đến tình trạng “Chém gió”, “đoán mò “ + Thứ ba, luận cứ phải tiêu biểu. Nếu nhà thơ có nhiều câu thơ hay thì chọn câu thơ tiêu biểu cho phong cách độc đáo của nhà thơ ấy. Nếu chọn chi tiết về nhân vật thì chọn chi tiết tiêu biểu nhất cho tính cách của nhân vật ấy. Ví dụ phân tích nhân vật T Nú không thể bỏ qua hình ảnh đôi bàn tay bị đốt. +Thứ tư, luận cứ phải vừa đủ, đáp ứng yêu cầu chứng minh toàn diện cho luận điểm Ví dụ trong bài Tây Tiến- Quang Dũng nếu các em muốn chứng minh thiên nhiên miền Tây dữ dội, khắc nghiệt thì cần lấy những dẫn chứng ở đoạn thơ “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi…Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”., chỉ phân tích những câu thơ tiêu biểu về vẻ dữ dội, khắc nghiệt của thiên nhiên. ->> Cần trích dẫn chính xác. Nhớ nguyên văn thì đặt trong ngoặc kép, nhớ đại ý thì chuyển thành lời gián tiếp Ví dụ minh hoạ Để chứng minh cho luận điểm ” TNú là một con người gan góc, táo bạo, dũng cảm, trung thành tuyệt đối với cách mạng” Ta có các luận cứ sau Ngay từ nhỏ,TNú đã cùng Mai làm liên lạc cho cán bộ ở trong rừng mà không sợ bị chặt đầu hoặc treo cổ. Khi đi liên lạc,giặc vây các ngả đường thì TNú đã “xé rừng mà đi”.Qua sông, TNú “không thích lội chỗ nước êm” mà “cứ lựa chỗ thác mạnh mà bơi ngang, vượt lên trên mặt nước, cỡi lên thác băng băng như một con cá kình”, “vì chỗ nước êm thằng Mĩ hay phục” Học chữ thua Mai thì lấy đá đập vào đầu .Điều ấy thể hiện ý thức của lòng tự trọng và ý chí quyết tâm cao. Bị giặc bắt thì nuốt luôn cái thư vào bụng, bị tra tấn không khai; một mình xông ra giữa vòng vây của kẻ thù trong tay không có vũ khí; bị giặc bắt, bị đốt mười đầu ngón tay vẫn không kêu than.. Như vậy, để lấy được những luận cứ hay, có sức thuyết phục, các em cần nắm vững nội dung và nghệ thuật của tác phẩm ấy. Từ việc không thuộc , hoặc nhớ mang máng, dẫn đến tình trạng viết lan man là không thể tránh khỏi. Mẹo Ba bước trên đây chúng ta chỉ thực hiện trong 5-10 phút, sau đó dành thời gian viết bài. Gạch ý ra giấy nháp theo từng ý lớn ý nhỏ, khi làm bài, thi thoảng nhìn giấy nháp để viết, sẽ tránh được tình trạng bỏ sót ý , hoặc ý trùng lặp. Đang viết mà bất chợt nghĩ ra một ý tưởng hay, một câu thơ, câu nói liên quan, các em ghi nhanh ra giấy nháp để làm dẫn chứng cho bài văn. Xem thêm Tổng hợp những đề thi về các tác phẩm trọng tâm lớp 12Những bài văn nghị luận xã hội hay lớp 12 Xem thêm Thực hành một số biện pháp tu từ cú pháp – Ngữ văn 12 Bài 2. Khối đa diện lồi và khối đa diện đều – Toán 12 Đọc hiểu môn văn có đáp án Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên Đề đọc hiểu về Đất nước Nguyễn Đình Thi Giáo án bài Từ ấy soạn theo 5 hoạt động Bài viết cùng chủ đề Kinh nghiệm ôn thi Ngữ văn 2017 Hướng dẫn làm dạng đề cảm nhận về chi tiết trong tác phẩm văn học Hướng dẫn làm dạng đề so sánh văn học- Luyện thi học sinh giỏi môn văn Đề đọc hiểu bài thơ Tự hát của Xuân Quỳnh Một số đề nghị luận xã hội hay dành cho học sinh lớp 10-11-12 Đề đọc hiểu Ngữ Văn hay Cây xấu hổ Bạn đừng nên chờ đợi những quà tặng bất ngờ của cuộc sống mà hãy tự mình làm nên cuộc sống Đề đọc hiểu về bài Thuyền và biển của Xuân Quỳnh Đọc hiểu về tác phẩm văn học ngoài chương trình Câu hỏi Đọc hiểu về bài thơ Tự tình Hồ Xuân Hương Nghị luận xã hội Facebook trong đời sống của giới trẻ Đề nghị luận xã hội Suy nghĩ về câu chuyện Một người ăn xin Nghị luận xã hội thông điệp gửi tới Đảo Trường Sa Nghị luận xã hội Suy nghĩ về lối sống đẹp Nghị luận xã hộiTrên đường thành công không có vết chân của người lười biếng Đề đọc hiểu về bài Thời gian của Văn Cao, SGK Ngữ văn 10 Lượt xem 794 FINDING IDEAS FOR LITERARY DISCOURSE NGUYỄN BÍCH TRÂMTrường Cao đẳng Sư phạm Sóc Trăng TÓM TẮT Nghị luận văn học là một kiểu văn bản trọng tâm trong chương trình Ngữ văn các cấp. Để có một văn bản nghị luận hay, việc tìm kiếm ý tưởng là điều rất cần thiết. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều học sinh, sinh viên gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các ý tưởng cho bài nghị luận văn học. Bài viết là một đóng góp của người viết nhằm hỗ trợ người học khắc phục khó khăn trong việc tìm ý tưởng cho kiểu văn bản này. Từ khóa Tạo lập văn bản, nghị luận văn học, ý tưởng. ABSTRACT Literary discourse is very important in school’s literacy program at all levels. In order to have a good text, finding the right ideas is essential. However, in reality, many students find it difficult to find ideas for writing literary discourse. This article makes a contribution to support students to overcome difficulties in finding ideas for the literary discourse text. Keywords Writing, literary discourse, ideas. xx x 1. Mở đầu Tạo lập văn bản là một kỹ năng quan trọng mà người học cần rèn luyện ngay từ trên ghế nhà trường bởi sự cần thiết của nó đối với thực tiễn cuộc sống của mỗi người. Chính vì vậy, tạo lập văn bản được xem là một trong những nội dung trọng tâm trong chương trình Ngữ văn các cấp. Các kiểu văn bản thuộc nhiều phong cách ngôn ngữ khác nhau như văn miêu tả, thuyết minh, tự sự, nghị luận, thư, đơn từ, hợp đồng… đã góp phần giúp người học hình thành kỹ năng tạo lập các văn bản thông dụng, cần thiết trong đời sống. Trong số những kiểu văn bản được giảng dạy trong nhà trường, nghị luận văn học là một trong những nội dung trọng tâm của tạo lập văn bản mà người học cần rèn luyện. Đây là một kiểu bài gắn liền với học sinh HS ở phổ thông qua các cấp học và tiếp tục là “bạn đồng hành” với nhiều sinh viên SV trong chương trình đào tạo của các ngành có liên quan đến Văn học. Tuy nhiên, hiện nay, rất nhiều người học không biết cách viết một bài nghị luận văn học. Một trong những biểu hiện của hạn chế đó chính là sự nghèo nàn về ý tưởng trong các bài viết. Trước thực tế đó, chúng tôi đã đi sâu tìm hiểu những khó khăn của người học trong việc tìm kiếm ý tưởng cho bài nghị luận văn học, qua đó đề xuất một số giải pháp hướng dẫn người học tìm ý tưởng để tạo lập kiểu văn bản nghị luận văn học đạt hiệu quả hơn. 2. Nội dung Một số vấn đề về tạo lập văn bản nghị luận văn học Tạo lập văn bản có vai trò vô cùng quan trọng đối với môn Ngữ văn trong nhà trường. Mục tiêu dạy tạo lập văn bản là phát triển năng lực cho người học năng lực lập luận, tư duy phân tích, tổng hợp, so sánh, phê phán, đánh giá, chứng minh, phản hồi, sáng tạo, phát triển kỹ năng giao tiếp, tạo lập văn bản theo đặc trưng từng kiểu văn bản, phát triển năng lực quan sát, tưởng tượng… Tiến trình tạo lập văn bản gồm bốn bước cơ bản nảy sinh ý tưởng; phát triển và hệ thống các ý tưởng; diễn đạt các ý thành đoạn văn, bài văn; chỉnh sửa, biên tập. “Điều cần lưu ý là các hoạt động trong giai đoạn này không hoàn toàn được thực hiện theo trình tự thời gian mà là sự đan xen của các hoạt động viết, xem lại, chỉnh sửa, viết… Nói cách khác là trong quá trình tạo lập văn bản, người viết thường xuyên trở đi trở lại các giai đoạn để xem lại, chỉnh sửa, kiểm soát các hoạt động viết” [1, tr. 118]. Nghị luận văn học là một kiểu văn bản trọng tâm trong nhà trường, thể hiện cả hai hoạt động chủ yếu của môn Ngữ văn là đọc hiểu văn bản và tạo lập văn bản. Vì vậy, việc dạy học kiểu bài này gắn liền với nhiệm vụ rèn luyện nhiều năng lực cho người học mà môn Ngữ văn phụ trách, trong đó có năng lực ngôn ngữ và năng lực thẩm mỹ. Bên cạnh đó, việc tạo lập tốt một văn bản nghị luận văn học còn thể hiện được khả năng tư duy của người viết, trong đó nổi bật là khả năng lập luận, thuyết phục người đọc bằng hệ thống các lý lẽ phong phú, dẫn chứng, minh họa xác đáng, liên tưởng sáng tạo, độc đáo. Để đạt được mục tiêu có được một bài nghị luận văn học hay, một bài viết cần đảm bảo những yêu cầu cơ bản sau Thứ nhất, đảm bảo những yêu cầu về bố cục của văn bản nghị luận. Bố cục một văn bản nghị luận trong nhà trường gồm ba phần chính, trong đó mở bài phải giới thiệu được vấn đề cần nghị luận, thân bài là phần trọng tâm gồm hệ thống các luận điểm, luận cứ để làm rõ vấn đề đặt ra ở mở bài, kết luận hệ thống lại vấn đề đã bàn bạc và liên hệ, gợi mở thêm. Thứ hai, bài viết đảm bảo “trả lời” được những vấn đề được đặt ra ở đề bài, thể hiện hiểu biết phong phú và sâu sắc của người viết về vấn đề đang bàn bạc và những vấn đề có liên quan về văn bản, về nhân vật, nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, mảng sáng tác, giai đoạn, trào lưu văn học…. Thứ ba, liên quan mật thiết với yêu cầu về bố cục và nội dung văn bản, một bài viết tốt cần phải có sự hợp lý trong sắp xếp các luận điểm, sử dụng các luận cứ trong quá trình lập luận. Thứ tư, đảm bảo yêu cầu về diễn đạt, tức là sử dụng câu, từ phù hợp để thể hiện những ý tưởng muốn triển khai. Nghị luận văn học là kiểu văn bản có đối tượng nghiên cứu, khai thác là tác phẩm văn chương và hoạt động sáng tạo, tiếp nhận văn chương. Do đó, khi tạo lập kiểu văn bản này, ngoài những yêu cầu trên, người viết phải thể hiện được những cảm thụ sâu sắc của mình về tác phẩm, tác giả đang được đề cập. Đây là một yêu cầu quan trọng, góp phần tạo nên sự sâu sắc của bài viết. Kỹ năng viết văn nghị luận văn học của học sinh, sinh viên hiện nay Gắn liền với những yêu cầu đối với một bài văn nghị luận văn học chính là những yêu cầu đối với người viết về kỹ năng tạo lập kiểu văn bản này. Theo đó, để làm tốt một bài nghị luận văn học, trước hết, người học cần phải rèn luyện những kỹ năng chung về tạo lập văn bản nghị luận tìm hiểu đề, xác lập yêu cầu bài văn; xác định luận điểm, luận cứ, dẫn chứng, lập luận; kỹ năng viết, lập luận, diễn đạt; kỹ năng đánh giá, chỉnh sửa văn bản. Bên cạnh đó, như đã nói, để làm tốt kiểu bài văn nghị luận liên quan đến tác phẩm văn chương và hoạt động sáng tạo, tiếp nhận văn chương, người viết cần có được năng lực phân tích, cảm thụ tác phẩm và hiểu biết phong phú về văn chương để có thể đưa ra những nhận định, đánh giá xác đáng và thuyết phục, để bài viết có được chiều sâu cần thiết. Những yêu cầu này tùy theo từng đối tượng người học mà có những mức độ khác nhau, tuy nhiên, sự hoàn thiện về những kỹ năng này để có một bài viết tốt nhất là đích đến cuối cùng mà người học phải hướng tới. Trong những yêu cầu trên, một vấn đề rất quan trọng chính là kỹ năng xác lập các ý tưởng cho bài viết liên quan đến bước 1, 2 của tiến trình tạo lập văn bản. Đây là một kỹ năng quan trọng để có được một bài nghị luận văn học sâu sắc, thuyết phục. Tuy nhiên, đây lại chính là khiếm khuyết đang tồn tại ở đa số người học hiện nay khi thực hành tạo lập kiểu văn bản này. Như đã nói, tuy vai trò của tạo lập văn bản đã được nhấn mạnh và người học đã được rèn luyện kỹ năng này xuyên suốt các cấp học, song có một thực tế là hiện nay rất ít thấy những bài văn nghị luận của HS trọn vẹn về nội dung và hình thức như những yêu cầu đã đặt ra. Đa số người học không thể trình bày được một văn bản có bố cục hợp lý, sáng rõ. Bài viết cũng thường mắc nhiều lỗi về diễn đạt, lập luận thiếu logic. Đặc biệt, vấn đề rất quan trọng mà chúng tôi muốn nhấn mạnh trong bài viết này chính là sự hạn chế về ý tưởng của người học. Chúng ta đã biết, một bài viết phong phú, sâu sắc về ý tưởng, chặt chẽ về lập luận, diễn đạt mạch lạc, súc tích… mới là một bài viết tốt. Hệ thống các ý tưởng được sắp xếp và trình bày hợp lý chính là nòng cốt để tạo ra một bài nghị luận hay. Tuy nhiên, phần lớn HS lại thường không biết cách tìm, chọn lọc, sắp xếp các ý tưởng. Đối với nghị luận văn học, họ càng gặp nhiều khó khăn khi huy động vốn kiến thức về tác giả, tác phẩm, những nhận định, đánh giá… liên quan đến đề bài để tạo thành một hệ thống các ý tưởng cho bài viết. Trong quá trình giảng dạy các học phần liên quan đến tạo lập văn bản cho SV của trường Cao đẳng Sư phạm Sóc Trăng, chúng tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến của người học về kiểu bài nghị luận văn học. Theo đó, khi được hỏi về những khó khăn khi viết một văn bản nghị luận văn học, đa số người học đều cho rằng họ “không thể hình dung được những ý tưởng cần có khi viết bài, không biết bắt đầu viết từ đâu”, “không biết cách xác định và trình bày luận điểm, luận cứ”, “thiếu thông tin, không đào sâu được vấn đề”, “chưa xác định được yêu cầu đề bài và phạm vi cần khảo sát”, “chưa liên hệ được những kiến thức từ thực tiễn vào trong bài viết”, “lập luận không chặt chẽ, diễn đạt chưa tốt”… Trong những phản hồi của người học, chúng tôi nhận thấy khó khăn mà họ gặp phải chủ yếu ở vấn đề xác định, hệ thống hóa và trình bày các ý tưởng cho bài văn. Thực tế các bài viết của các em cũng thể hiện điều này. Với đề bài “Giá trị nhân đạo trong tác phẩm Cô bé bán diêm của nhà văn Anđéc-xen”, trên 50% SV tham gia viết bài đều triển khai văn bản không đúng các ý trọng tâm cần có. Với đề bài này, các ý chính có thể triển khai để làm rõ bao gồm biểu hiện của giá trị nhân đạo trong tác phẩm; những đánh giá về giá trị nhân đạo của tác phẩm; bên cạnh đó còn có các ý khác giới thiệu về tác giả, tóm tắt nội dung tác phẩm… Tuy nhiên, đa số người viết chỉ tập trung vào cốt truyện, kể lại những chi tiết liên quan đến cuộc đời, số phận bất hạnh của cô bé bán diêm. Các bài viết không khái quát được các ý tưởng về “biểu hiện của giá trị nhân đạo” lấy từ tình tiết tác phẩm, thiếu những nhận định đánh giá, liên hệ mở rộng… Những hạn chế trong triển khai ý tưởng bài văn nghị luận văn học của HS, SV hiện nay đã dẫn đến tình trạng xuất hiện những văn bản “cực ngắn”, “diễn xuôi” tác phẩm, nội dung đề bài; nghĩ gì viết đó, không chủ đích giải quyết vấn đề đề bài đặt ra… Tình trạng này dẫn đến chất lượng bài viết của người học thường không cao, đồng thời dẫn đến những tiêu cực như lấy ý tưởng có sẵn của người khác hoặc lệ thuộc vào những văn bản mẫu. Đề xuất cách thức tìm ý tưởng để tạo lập văn bản nghị luận văn học Ý tưởng để tạo lập một văn bản nghị luận văn học rất phong phú và có thể tìm thấy từ nhiều kênh thông tin. Đó có thể là những kiến thức về tác giả, tác phẩm người học có được qua các giờ học, những thông tin về tác giả, tác phẩm được đọc thêm từ sách, báo, những nhận định, đánh giá của các nhà phê bình về tác giả, tác phẩm, vốn hiểu biết thực tế, trải nghiệm, những phát hiện riêng khi đọc tác phẩm, những xúc cảm của người viết về các chi tiết, nhân vật trong tác phẩm… Điều quan trọng là người học biết cách tìm và sắp xếp các ý tưởng hợp lý, đáp ứng được yêu cầu của đề bài. Dưới đây, chúng tôi sẽ khái quát lại một số cách thức người học có thể áp dụng để giúp việc tìm kiếm hệ thống các ý tưởng cho bài văn nghị luận văn học dễ dàng hơn. Tìm ý tưởng trong quá trình đọc hiểu văn bản Để tạo lập một văn bản nghị luận văn học, yêu cầu bắt buộc là người viết phải có hiểu biết về vấn đề được đặt ra trong đề bài. Đó chính là những kiến thức về tác phẩm, về trào lưu, giai đoạn văn học mà tác phẩm đó là một thành tố. Thực tế cho thấy, những HS “không biết viết gì” trong bài văn của mình là do thiếu mảng kiến thức quan trọng này. Để có kiến thức về tác phẩm, người học cần đầu tư nghiêm túc cho việc tìm hiểu văn bản. Vì vậy, một trong những yêu cầu quan trọng hiện nay chính là trang bị cho người học phương pháp đọc hiểu văn bản, để họ có thể tự chiếm lĩnh văn bản. Đây là một kỹ năng quan trọng đối với đa số người học. Những giờ học về tác phẩm trên lớp sẽ đóng vai trò quan trọng trong nhiệm vụ trang bị cho người học kỹ năng này. Giáo viên GV có thể vận dụng nhiều phương pháp, kỹ thuật dạy học khác nhau để hỗ trợ người học chiếm lĩnh tác phẩm. Ở bài viết này, chúng tôi xin giới thiệu hai kỹ thuật dạy học có thể được sử dụng trong giờ đọc hiểu văn bản cũng như hiệu quả của chúng trong việc giúp người học hiểu hơn về tác phẩm, từ đó có thêm những ý tưởng cho các bài viết nghị luận văn học. * Kỹ thuật DR-TA DR-TA Direct Reading – Thinking Activity [2] là kỹ thuật “đọc có hướng dẫn – hoạt động tư duy”, một kỹ thuật hướng dẫn người học nêu câu hỏi về văn bản, dự đoán nội dung văn bản, sau đó đọc để xác nhận hoặc bác bỏ những dự đoán của mình, qua đó điều chỉnh cách hiểu về văn bản. Kỹ thuật này được thực hiện trong từng đoạn văn bản để người học có điều kiện lần lượt thảo luận, trao đổi và điều chỉnh cách hiểu về văn bản. Các câu hỏi của giáo viên GV là các câu hỏi gợi mở và nảy sinh trên cơ sở những câu trả lời của người học. Tiến trình tương tác giữa GV và người học theo kỹ thuật DR-TA được thực hiện như sau – Bước 1 GV xác định văn bản và lựa chọn những điểm sẽ cho HS tạm dừng lại trong quá trình đọc để đặt câu hỏi và dự đoán. – Bước 2 – D = Direct Hướng dẫn GV yêu cầu người học đọc qua tựa đề, tên các chương, hình vẽ… và đặt các câu hỏi gợi mở hướng dẫn người học dự đoán về nội dung văn bản. Ví dụ “Với tựa đề như vậy, bạn cho rằng văn bản sẽ viết về cái gì?”… Bước này giúp kích thích tư duy của người học. – Bước 3 – R = Reading Đọc người học đọc đoạn đã chọn. GV gợi nhắc người học bằng những câu hỏi về những thông tin trong đoạn đã đọc và yêu cầu người học xem lại những dự đoán bản thân đã nêu trước đó và điều chỉnh lại cách hiểu về nội dung. – Bước 4 – T = Thinking suy nghĩ Khi đọc xong mỗi đoạn, GV sử dụng các câu hỏi gợi nhắc người học suy nghĩ lại về những dự đoán trước đó của mình, điều chỉnh hoặc bổ sung, làm rõ những dự đoán đó bằng các chi tiết trong văn bản. Ví dụ Hệ thống câu hỏi được xây dựng theo kỹ thuật DR-TA ĐI BỘ NGAO DU Trích Ê-min hay Về giáo dục – Ru-xô Ngữ văn 8 Hoạt động Câu hỏi gợi ý D Direct – Hướng dẫn Các câu hỏi được đặt ra trước khi người học đọc văn bản. 1. Theo bạn, với nhan đề “Đi bộ ngao du”, văn bản sẽ đề cập đến nội dung gì? 2. Bạn biết gì về tác giả Ru-xô? Điều đó giúp gì cho bạn khi tìm hiểu văn bản này? R Reading – Đọc Các câu hỏi được đặt ra khi HS đọc lần lượt từng đoạn văn bản 1. Hãy đọc đoạn 1. Ở đoạn này, tác giả đã trình bày vấn đề gì liên quan đến “đi bộ ngao du”? Những lý lẽ, dẫn chứng nào đã được trình bày? 2. Ở đoạn 2, tác giả tiếp tục trình bày vấn đề gì về “đi bộ ngao du”? Những điều tác giả trình bày có hợp lý không? 3. Tác giả mở đầu đoạn 3 bằng nhận định “Biết bao hứng thú khác nhau ta tập hợp được nhờ cách ngao du thú vị ấy…”. Vậy trong đoạn 3 tác giả sẽ trình bày nội dung gì về đi bộ ngao du? 4. Hãy sắp xếp các luận điểm của văn bản này vào một sơ đồ để thấy được cách lập luận của tác giả. T Thinking – Suy nghĩ Các câu hỏi được đặt ra khi người học đã đọc xong toàn văn bản. 1. Bạn tâm đắc điều gì về văn bản “Đi bộ ngao du”? 2. Nếu bạn là tác giả Ru-xô, bạn sẽ trình bày những vấn đề gì về chủ đề “đi bộ ngao du”? 3. Bạn hiểu thêm gì về tác giả Ru-xô sau khi đọc văn bản này? 4. Theo bạn, ý nghĩa của văn bản này là gì? * Kỹ thuật QAR QAR Q Question, A Answer, R Relationship [2], là kỹ thuật giúp người học hiểu mối quan hệ giữa câu hỏi, thông tin trong văn bản và kiến thức nền kiến thức sẵn có của người học, giúp họ phát triển mức độ phức tạp của câu hỏi và câu trả lời, qua đó hiểu sâu sắc, toàn diện hơn về văn bản. Câu hỏi đọc văn bản gồm bốn mức độ – Mức độ 1 – “Ở đây” Câu hỏi yêu cầu tìm thông tin có sẵn trong văn bản. Các câu hỏi ở mức độ này thường là “Ai là…?”, “Điều đó xảy ra khi nào, ở đâu?”, “Đó là cái gì?”… – Mức độ 2 – “Suy nghĩ và tìm kiếm” Câu hỏi yêu cầu HS phải suy nghĩ và tìm kiếm thông tin trong văn bản. Các câu hỏi ở mức độ này thường là “Hãy giải thích…”, “Hãy sosánh…”, “Điều đó có ý nghĩa gì?”, “Hãy tóm tắt…” – Mức độ 3 – “Tác giả và tôi” Câu hỏi yêu cầu HS phải có khả năng suy luận, dựa vào kiến thức nền đồng thời tìm minh chứng cho câu trả lời. Các câu hỏi ở mức độ này thường là “Dựa vào đâu mà bạn có kết luận đó?”, “Ý nghĩa của chi tiết/ hình ảnh/ sự kiện… là gì?” – Mức độ 4 – “Dựa vào chính tôi” câu hỏi ở mức độ này yêu cầu người học phải dựa vào năng lực suy luận của họ. Các câu hỏi ở mức độ này thường là “Bạn có suy nghĩ gì về…”, “Bạn đã từng biết/trải qua…?”, “Điều đó là như thế nào?” Mức độ 1, 2 là những câu hỏi sử dụng thông tin có sẵn trong văn bản, mức độ 3, 4 là những câu hỏi sử dụng kiến thức nền của người học để trả lời. Các mức độ câu hỏi này tạo thành một hệ thống chặt chẽ, phù hợp với quá trình tiếp nhận văn bản, thể hiện mối quan hệ giữa văn bản và thực tiễn. Các câu hỏi được thực hiện trước, trong và sau khi đọc văn bản, qua đó vừa kích hoạt kiến thức nền, trợ giúp người học đọc văn bản vừa giúp họ suy ngẫm về những gì mình đã đọc được từ văn bản, liên hệ với bản thân và thế giới xung quanh. Khi khảo sát một văn bản có sự kết hợp các câu hỏi ở cả bốn mức độ trên, người học có điều kiện để khai thác và hiểu về văn bản một cách rõ ràng, sâu sắc. Ví dụ Hệ thống câu hỏi được xây dựng theo kỹ thuật QAR BẾN QUÊ – Nguyễn Minh Châu Ngữ văn 9 Mức độ Câu hỏi gợi ý 1 1. Tìm những chi tiết trong tác phẩm nói lên hoàn cảnh của nhân vật Nhĩ. 2. Khi nằm trên giường bệnh, Nhĩ có những suy nghĩ gì? 2 1. Nguyễn Minh Châu đã xây dựng tình huống truyện như thế nào? Ý nghĩa của tình huống truyện đó. 2. Chi tiết nào trong tác phẩm mang lại cho bạn nhiều suy nghĩ nhất? Hãy nói về chi tiết đó. 3 Bạn suy nghĩ gì về ý nghĩa câu nói của nhân vật Nhĩ “Con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo, chùng chình” ? 4 1. Bạn có biết những ai gặp hoàn cảnh tương tự nhân vật Nhĩ không? 2. Nếu bạn ở trong hoàn cảnh của nhân vật Nhĩ, bạn mong muốn điều gì? Với các phương pháp, kỹ thuật dạy học được vận dụng hợp lý vào trong các giờ đọc hiểu văn bản mà điển hình là hai kỹ thuật trên, GV có thể giúp người học tăng cường hứng thú học tập, hiểu rõ hơn về tác phẩm, qua đó dễ dàng huy động ý tưởng cho bài viết khi tạo lập văn bản nghị luận văn học về tác phẩm. Tìm ý tưởng trong mối quan hệ giữa văn bản đang khảo sát và các tác phẩm khác Các tác phẩm văn học đều có mối quan hệ với nhau, xét ở một khía cạnh nhất định. Các tác phẩm đó có thể cùng thuộc một giai đoạn, trào lưu, đề tài, do một tác giả viết ra… hoặc tuy khác nhau về tác giả, giai đoạn, trào lưu nhưng lại có một khía cạnh nào đó tương đồng hoặc tương phản về nội dung, tư tưởng, nghệ thuật… Điều đó có nghĩa là luôn có một tiêu chí nào đó để chúng ta có thể so sánh các tác phẩm với nhau. Khi viết một bài nghị luận văn học, việc liên hệ, so sánh, đối chiếu tác phẩm văn học đang khảo sát với các tác phẩm khác sẽ giúp bài viết có được nhiều ý tưởng phong phú, việc khai thác vấn đề đặt ra trong đề bài sâu sắc hơn, thể hiện hiểu biết sâu rộng và khả năng lập luận của người viết. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là đa số người học không quan tâm đến việc liên hệ với các tác phẩm khác để tìm kiếm ý tưởng cho bài viết. Để khai thác tốt kênh thông tin này, trong quá trình hướng dẫn người học tìm ý tưởng cho bài văn nghị luận văn học, hoặc ngay chính trong quá trình tìm hiểu văn bản, GV có thể sử dụng hệ thống các câu hỏi gợi ý để định hướng cho người học cách liên hệ, khai thác mối quan hệ giữa các tác phẩm để bổ sung nguồn ý tưởng cho bài viết. Dưới đây là một số ví dụ cho việc sử dụng hệ thống câu hỏi liên hệ để tìm ý tưởng cho bài viết từ mối liên hệ giữa các văn bản Ví dụ 1 SÓNG – Xuân Quỳnh Ngữ văn 12 Vấn đề Câu hỏi gợi ý Đề tài tình yêu – Từ bài thơ Sóng, hãy tìm thêm những tác phẩm khác viết về đề tài tình yêu mà bạn đã được đọc. – Ngoài bài thơ Sóng, Xuân Quỳnh còn có những bài thơ nào về đề tài tình yêu không?… Chủ đề tác phẩm Viết về tình yêu của người phụ nữ, các tác phẩm khác thể hiện nội dung này như thế nào?… Nội dung “Những cung bậc phức tạp trong tình yêu của người phụ nữ” Trong bài thơ Thuyền và biển, Xuân Quỳnh đã có những lý giải về sự phức tạp trong tình yêu của người phụ nữ. Câu thơ nào thể hiện điều đó? Nội dung “Khát vọng tình yêu của người phụ nữ” Tự hát là một bài thơ thể hiện rất rõ nỗi lòng người phụ nữ đang yêu. Khát vọng tình yêu trong bài thơ Sóng đã được Xuân Quỳnh thể hiện như thế nào trong bài thơ Tự hát? Ví dụ 2 ĐỀ TÀI NGƯỜI NÔNG DÂN Nội dung Câu hỏi gợi ý Tác phẩm Văn học Việt Nam/ Văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 có những tác phẩm nào viết về đề tài người nông dân?…. Tác giả và quan điểm sáng tác 1. Những nhà văn nào có nhiều sáng tác về người nông dân Việt Nam? 2. Thái độ của các nhà văn đối với người nông dân có gì đặc biệt?…. So sánh các tác phẩm có đề tài người nông dân 1. Viết về đề tài người nông dân, nội dung và cách viết của các tác giả có gì giống/khác nhau? 2. Cách khắc họa tính cách, tâm lý nhân vật trong các tác phẩm có gì khác nhau?…. Tìm ý tưởng cho văn bản từ thực tiễn Văn chương luôn bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống, phản ánh lại hiện thực khách quan bằng ngòi bút sáng tạo và cảm quan của từng tác giả. Thực tiễn chính là nguồn tư liệu phong phú và quan trọng cho sáng tác. Chính vì vậy, khi tìm hiểu, bình giá một tác phẩm văn học, người đọc cần phải chú ý khai thác thực tiễn cuộc sống có liên quan đến những điều được phản ánh trong tác phẩm để có được những hiểu biết sâu sắc hơn về tác phẩm đó, về mối quan hệ của nó đối với cuộc sống. Để tạo lập một văn bản nghị luận văn học hay, người viết cũng không thể bỏ qua nguồn tư liệu quan trọng này, góp phần làm cho hệ thống ý tưởng trong bài viết thêm phong phú, sâu rộng, qua đó lý giải, đánh giá sâu sắc và thuyết phục hơn về những vấn đề được đặt ra. Ý tưởng cho bài nghị luận văn học từ thực tiễn đời sống có thể bao gồm những những mẩu chuyện, nhân vật, sự kiện, hiện tượng xảy ra trong cuộc sống liên quan đến vấn đề được đặt ra trong đề bài. Ý tưởng đó có thể được tìm kiếm thông qua nhiều kênh thông tin qua quan sát từ thực tế đời sống hằng ngày, qua đọc sách, báo, internet… Để có được những ý tưởng hay, sâu sắc, ngoài việc tùy thuộc vào vốn sống, trải nghiệm và sự tinh tế, nhạy cảm riêng của từng HS, GV có thể sử dụng nhiều biện pháp cụ thể để hỗ trợ người học. Đó có thể là hệ thống các câu hỏi có tính chất gợi mở, ví dụ – Nhân vật/ hình ảnh/ chi tiết/ tình huống này gợi cho bạn nghĩ đến ai/ điều gì bạn đã gặp/ nghe/ chứng kiến trong thực tế? – Vấn đề được đặt ra trong tác phẩm có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hiện nay? – Trách nhiệm của bản thân góp phần giải quyết những vấn đề được đặt ra trong tác phẩm? Các câu hỏi như vậy cũng có thể được thiết kế lồng ghép trong các dạng bài tập khác nhau phiếu/ sơ đồ/ biểu bảng… trong quá trình lên lớp ở cả ba phân môn Giảng văn, Tiếng Việt, Làm văn, qua đó giúp người học hình thành kỹ năng tìm kiếm, phát triển các ýtưởng liên quan đến thực tiễn cho bài viết của mình. 3. Kết luận Tìm kiếm, phát triển các ý tưởng trong bài văn nghị luận văn học là một khâu quan trọng trong tiến trình tạo lập kiểu văn bản này, góp phần tạo nên một văn bản có nội dung trọn vẹn, phong phú và sâu sắc. Để có được một hệ thống ý tưởng tốt, người viết cần có hiểu biết đầy đủ, toàn diện về tác phẩm đang khảo sát, đồng thời khai thác tốt các kênh thông tin như các văn bản, vấn đề có liên quan với tác phẩm đó từ các tác phẩm khác và từ trong thực tiễn, từ những trải nghiệm sống của bản thân… Với những định hướng về cách thức tìm ý tưởng cho văn bản nghị luận văn học đã đề cập trong bài viết này, người học sẽ có những định hướng nhất định về nguồn ý tưởng cũng như cách thức tìm kiếm các ý tưởng đó để tự áp dụng vào quá trình tạo lập văn bản. Trong quá trình người học rèn luyện để hình thành kỹ năng này, GV có thể hỗ trợ tích cực cho họ thông qua việc hướng dẫn bằng hệ thống các câu hỏi, bài tập có tác dụng gợi mở cho người học con đường và cách thức tìm kiếm các ý tưởng thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Đối với những người học còn mơ hồ về vấn đề này, những gợi mở đó thật sự có vai trò rất quan trọng. Nhìn chung, những đề xuất được nêu ra trong bài viết cũng chỉ mới dừng lại ở những nghiên cứu ban đầu. Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý đồng nghiệp để những ý tưởng của mình ngày càng hoàn thiện hơn, vận dụng có hiệu quả nhất vào việc hỗ trợ người học rèn kỹ năng tạo lập văn bản nghị luận văn học nói riêng và tạo lập văn bản trong nhà trường nói chung. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Thị Hồng Nam – Trần Nguyên Hương Thảo 2017, “Dạy tạo lập văn bản dựa trên tiến trình – Những bài học kinh nghiệm cho dạy tạo lập văn bản ở Việt Nam”, Tạp chí khoa học Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, tập 14, số 4b 2017, tr. 116-126. 2. PGS. TS. Nguyễn Thị Hồng Nam – TS. Dương Thị Hồng Hiếu 2016, Giáo trình Phương pháp dạy đọc văn bản, Nxb Đại học Cần Thơ. Nguồn Tạp chí Khoa học – Đại học Đồng Nai, số 14 – 2019 Thánh Địa Việt Nam Học

tìm ý cho bài văn nghị luận